U petak, 8. aprila 2022. godine, publika Foruma imala je prilike da se upozna sa jednim značajnim delom iz oblasti kulturne, društvene i političke istorije – knjigom oksfordskog profesora emeritusa Krisa Vikama „Nasleđe Rima – Evropa i Mediteran 400-1000ˮ. Ona se po prvi put, u izdanju izdavačke kuće Clio, pojavila na srpskom jeziku, i to u prevodu Marine Adamović Kulenović, koji je nagrađen priznanjem „Miloš Đurićˮ.
Nakon kratkog uvoda prof. Sime Avramovića, „forumskog cezaraˮ, koji se putem video veze javio iz Rima, o knjizi su govorili prof. dr Smilja Marjanović Dušanić, ass. Aleksandar Savić, doc. dr Žarko Vujošević, svi sa Filozofskog fakulteta, te doc. dr Nina Kršljanin sa Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu.
Prof. Smilja Marjanović Dušanić je otvorila svoje izlaganje sa podsećanjem na načelna Vikamova opredeljenja u pogledu izučavanja istorijske nauke, kao što je deideologizovanje marksističke istoriografije i korišćenje njenih preostalih metodoloških okvira, postmoderni pristup u drugim istorijskim naukama – pomenuvši „novu arheologijuˮ i slično. Podvukla je autorov pokušaj da odstupi od dve uvrežene operacionalizacije ranog srednjeg veka: kao vrela nacionalnog identiteta zapadnoevropskih naroda i kao narušavanja konteksta „večnog napredovanjaˮ kultura.
Ass. Aleksandar Savić predstavio je strukturu i metod Vikamovog dela, ističući da ovo nije klasična politička istorija, u smislu istorije događaja, već daleko ambiciozniji poduhvat, koji pokušava do kroz koncentrične krugove obuhvati zapadni i istočni Mediteran, sever Evrope i Afrike, kao i Bliski istok. Ovakva sinteza društvene istorije Starog sveta nužno ostavlja niz praznina, ali je definitivno na veću „polzuˮ čitaocima, bilo da imaju nužna predznanja iz ove oblasti ili ne.
Doc. Žarko Vujošević, na tragu svojih kolega, notira Vikamove iskorake u pogledu teorije o nejedinstvenom poreklu Sklavena/Slovena, kao grupe raznorodnih plemena koja se zajednički posmatraju od strane antičkih i ranosrednjovekovnih hroničara. Ipak, akcenat u svom izlaganju stavlja na sam grad Rim, te ističe da Vikam obrađeni period od šest vekova ne posmatra kao vreme opadanja i propasti „sjajnih tekovina rimske civilizacijeˮ, što on svakako jeste bio, već kao vreme razvoja novih političkih i kulturnih obrazaca na Zapadu. U tom cilju, objašnjava, citirajući kratke izvode iz same knjige, i dajući primere iz hronika i sigilografije, ogroman simbolički značaj Rima kao „glave svetaˮ – iako ta glava tada nema više od 25.000 stanovnika.
Najposle, doc. Nina Kršljanin podvukla je vrednost ovog dela za pravne istoričare, ističući značaj institucija rimskog prava, kao najvažnijeg nasleđa Rima, za funkcionisanje država koje su nastale na nekadašnjoj rimskoj teritoriji (od Romejskog carstva i Franačke do arapskih halifata), kao i pravo kao pozadinu svakodnevnog života, od trgovine do poreskog sistema. Takođe, osvrnula se na sitne manjkavosti Vikamovog razumevanja nekih delova širokog areala i vremena koje obrađuje, poput slovenskih država, gde je naročito markantno potpuno izostavljanje srpskih zemalja.
Nakon izlaganja, diskutovalo se o razlozima demografskog opadanja Rima, kao i o njegovoj relativno perifernoj poziciji u odnosu na značajnije evropske gradove ovog perioda, poput Konstantinopolja i Kordobe.
Više slika možete videti ovde
