U petak, 17. maja 2024. godine, doc. dr Nina Kršljanin održala je predavanje „Kraljica na saboru u srednjovekovnoj Srbiji“. Posle uvoda u kom je ukratko objasnila organizaciju i funkciju srpskih srednjovekovnih državnih sabora i izvore koji nam o njima govore, prešla je na slučajeve kada u izvorima postoje podaci o učešću vladareve supruge ili majke na saboru. U periodu vladavine Stefana Nemanje, ne samo što se na važnim saborima pominje njegova supruga Ana, već postoji i svedočenje jedne mlade vlastelinke na Nemanjinom saboru protiv jeretika, koje nam govori o tome da prisustvo žene na saboru nije viđeno kao nešto neobično. Iz perioda vladavina nekoliko kasnijih vladara nema podataka o kraljicama na saborima, ali jedna freska u Sopoćanima, po svemu sudeći, predstavlja kralja Stefana Uroša i kraljicu Jelenu na saboru, a iz njenog žitija saznajemo da je na teritoriji koju je držala kao kraljica-majka i sama organizovala lokalne sabore. U vreme Stefana Dečanskog je sačuvan podatak o tome da je kralj sa vlastelom posle bitke kod Velbužda uputio glasnike saboru, kraljici Mariji i arhiepiskopu, što nam govori o tome da je kraljica u odsustvu kralja mogla umesto njega predsedavati saborom. Mnogi zapisi govore o carici Jeleni na saborima, kako za Dušanovog života, tako i za vreme Uroševe vladavine, a poznata je njena politička aktivnost i van sabora. Najizraženiji primer ženskog učešća u vlasti jeste namesništvo kneginje Milice za vreme maloletstva sina Stefana, posle Lazareve pogibije u Kosovskoj bici – a najjača ilustracija toga upravo sabor koji je održan nedugo posle bitke, na kojem je doneta odluka da mladi knez prihvati vazalni odnos prema sultanu Bajazitu i da mu za ženu svoju sestru Oliveru. U zaključku, rezimirala je da je stepen aktivnog učešća vladarke na saboru morao zavisiti od raznih ličnih i političkih faktora, ali da je svakako bio viši u odsustvu muškog vladara – verovatno, analogno tome kako je i u privatnom pravu žena mogla preuzeti rukovođenje porodicom u odsustvu muža kao porodičnog starešine.
Više fotografija možete videti ovde
