U petak, 20. oktobra 2023. godine dr Nemanja Mrđić iz Arheološkog instituta SANU održao je predavanje “Itinerarium Romanum Serbiae: Kad periferija postane suština carstva”. Dr Mrđić govorio nam je o rimskim carevima rođenim na našim prostorima i o važnim administrativnim i vojnim reformama sprovedenim u periodu dominata, o strateškom značaju određenih tačaka, o carskim palatama i nekropolama na teritoriji Srbije. Čuli smo o tome zašto Konstantin nije bio popularan u gradu Rimu, o mahom kratkim vladavinama vojničkih careva, o Justinijanovim vojnim i graditeljskim poduhvatima… Naročito je istakao značaj za arheološka istraživanja Caričinog grada, koji je nastao kao veliki centar i episkopsko sedište, ali se ugasio posle nekoliko decenija. Čuli smo o značaju Limesa i njegovom padu zbog nedovoljne vojne snage, te kraju rimskog urbanog života na ovim prostorima sa dolaskom Slovena. Videli smo impresivnu mapu rute rimskih imperatora, koja markantno ilustruje značaj utvrđenja na Dunavu koja su bila deo Limesa. Govorio je o značaju dolaska vojske za privredni razvoj i pomeranja ekonomskog života, trgovine i migracija iz centra carstva na granice – zbog čega su, između ostalog, nekadašnje granice Rimskog carstva upisane u UNESKO-vu listu kulturne baštine čovečanstva. Videli smo neke primere rimskog graditeljskog umeća – poput puta koji je usečen u Đerdapsku klisuru da bi stvorio vezu između utvrđenja na nepristupačnom mestu – ali i simbolike i propagande na tadašnjem rimskom novcu. Saznali smo i mnoge zanimljivosti, poput toga da je na Đerdapu nekada bilo devet carskih tabli, ali i tabla vojnika Sedme i Četvrte legije koji su posle postavljanja Trajanove table istakli svoj direktni doprinos u probijanju puta kroz klisuru. Predavanje je završio porukom o značaju povezivanja sa kulturnim nasleđem i širenjem znanja o njemu.
