U petak, 1. decembra 2023. godine, prof. dr Elena Tasi (Elena Tassi) sa Pravnog fakulteta Univerziteta Sapijenca u Rimu održala je predavanje “New Discoveries on the ‘Lex of Niger Lapis’ from the Roman Forum”. Iznela je dve osnovne hipoteze – da je u pitanju lex regia koji nameće sankciju sacer esto, ili lex arae, koji utvrđuje svetost skupštine – te nam zatim prikazala treću mogućnost koju smatra najverovatnijom s obzirom na novija otkrića. Istakla je značaj statusa mesta u rimskom pravu, te podele na loca divini iuris i humani iuris, te razlike u religijskoj prirodi različitih vrsta prvih (loca sacra, religiosa, sancta), odnosno pravnoj prirodi drugih (loca publica, koja su van prometa i loca privata). Govorila je o skupštinama (comitia) i mestu njihovog održavanja (comitium), te njegovoj ujedno ritualnoj i pravno-administrativnoj prirodi, kao i ovlašćenjima reksa (kralja), pontifa i senata u pogledu sazivanja skupština. Prikazala je način sazivanja i nadležnosti skupština, te njihov odnos sa reksom. Zatim se fokusirala na samu formulu na Crnom kamenu ‘sakros esed’ i dilemu odnosi li se na sankciju ili na pravni status mesta kao svetog. Prikazala je gde se sankcija sacer esto pojavljuje u kraljevskim zakonima i kakva je struktura tih normi, te pokazala norme za zaštitu svetih mesta, koje ovu formulu ne sadrže. Konačno je analizirala ceo sačuvani tekst i pokazala da se struktura očigledno ne poklapa sa drugim izvorima ni iz jedne kategorije, te iznela novu hipotezu: da formula proglašava svetost mesta, a ostatak teksta ritualne radnje koje su se na njemu obavljale, zapisane zbog značaja za grad i zajednicu. Na kraju nam je pustila i video snimak koji je uz pomoć novih tehnologija prikazao nalaze na rimskom Forumu, uključujući i Lapis Niger i natpis na njemu.
Više fotografija možete videti ovde
