U subotu i nedelju, 16. i 17. decembra 2023. godine, na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu održan je 14. međunarodni skup Društva za antičke studije Srbije, „Antika i savremeni svet“. Ovogodišnja tema bila je „Pitanje istine i slobode, zakona, pravde i demokratije kod antičkih autora i u poznijoj tradiciji“, a, kao i uvek skup je bio interdisciplinarnog karaktera, te je među učesnicima bilo istoričara, filologa, pravnika, istoričara umetnosti… Uprkos činjenici da je veći broj prijavljenih izlagača, nažalost, zbog bolesti bio sprečen da se pojavi, imali smo dva uspešna radna dana i duge i plodne diskusije.
Skup su pozdravnim rečima otvorili prof. dr Mirko Obradović sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu u ime Društva za antičke studije Srbije, i doc. dr Nina Kršljanin, prodekan za nauku, u ime Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu.
Prvo plenarno predavanje održao je prof. dr Nemanja Vujčić sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, na temu „Drimakovo kraljevstvo robova na Hiosu“. U svom predavanju razbio je popularnu romantičnu percepciju o ustancima robova i prikazao nam redak polulegendarni primer stvaranja nove države (polisa) posle uspešnog ustanka robova, ali i brojne probleme u vezi sa istraživanjem izvora koji o njemu govore, te dileme u literaturi da li se radi o stvarnim istorijskim događajima ili ne. Praveći paralelu sa zajednicama odbeglih robova u novom veku, zaključio je da priča o Drimaku deluje veoma istorično, ali značajno književni prerađeno.
Tokom prvog dana održane su sesije na teme recepcije antike, istorije umetnosti i istorije, te smo imali priliku da čujemo referate o antičkim moralnim primerima u srpskim dečjim i školskim časopisima u XIX veku, o mitskim motivima u poeziji Branka Miljkovića, o fascinantnom avarskom zlatnom pojasu izloženom u Muzeju Srema (koji je ove godine prvi put prikazan javnosti, iako je pronađen 1992. godine, zbog konzervacije, ali i spora oko vlasništva), o antičkim uticajima u zidnom slikarstvu zadužbina srednjovekovnih srpskih vladara pod uticajem „renesanse Paleologa“, o Platonovoj kritici demokratije i njegovim slikama različitih tipova vladavine i tipova ličnosti, o predstavi polulegendarne ličnosti Minosa i minojske talasokratije u delima grčkih istoričara, o ozloglašenom Kleomenu iz Naukratisa, Aleksandrovom nomarhu (a možda i satrapu) Egipta, i njegovom položaju…
Drugi dan otvoren je plenarnim predavanjem u koautorstvu prof. dr Konstantina Kalahanisa sa Njujork Koledža u Atini, prof. dr Evangelije Panu sa Nacionalnog i kapodistrijskog univerziteta u Atini i dr Milana S. Dimitrijevića sa Astronomske opservatorije u Beogradu, na temu „Od Aristotela do Ajnštajna: istorijska i konceptualna evolucija pojma vremena“. Čuli smo o večitoj ljudskoj potrebi za merenjem vremena, te stavu da početak orijentisanja u vremenu označava prvi trag civilizacije. Predstavljene su koncepcije vremena kod Zenona, Aristotela i Platon, te istaknut Aristotelov koncept posmatrača, neophodan za opažanje kretanja vremena, dok je Platon smatrao da je vreme apsolutno i nezavisno od posmatrača. Istaknute su i misli Svetog Vasilija Velikog i Svetog Avgustina u srednjem veku, a u novom veku Njutn, koji je smatrao vreme apsolutnim, ali koristio koncept posmatrača kao koordinatni sistem, Majkelson-Morlijev eksperiment koji je srušio klasičnu koncepciju fizike i Ajnštajnova specijalna teorija relativiteta, u kojoj vreme zavisi od referentnog sistema posmatrača.
Sesije drugog dana bile su posvećene istoriji nauke i pravnoj istoriji, dok, nažalost, arheološka sesija nije bila održana zbog bolesti učesnika. Bilo je reči o meteorološkim znanjima i verovanjima u staroj Grčkoj, o rimskim novčićima iz perioda republike i principata, o pojmovnom aparatu demokratije, stavovima današnjih autora u društvenim naukama prema Aristotelu i Platonu, te o zanimljivim greškama prepisivača i prevodilaca zbog kojih se u Zakonopravilu Svetog Save nije našla rimsko-vizantijska ustanova curator ventris (staratelj interesa nerođenog deteta).
Više fotografija možete videti ovde
