O katedri
Osnovne, master, doktorske studije i specijalističke studije
Katedra za teoriju, sociologiju i filozofiju organizuje nastavu na predmetima koji predstavljaju osnovni i neizostavni deo pravničkog obrazovanja. Nastava organizovana na nivou osnovnih, master, doktorskih i specijalističkih studija izvodi se u okviru manjih studentskih grupa, u okviru kojih se neguju kultura kritičkog mišljenja, otvorenog razgovora o gorućim pravnim, društvenim i političkim pitanjima, dinamične razmene ideja zasnovane na komunikaciji između studenata i nastavnika. Nastavnici prenose studentima fundamentalna teorijska i filozofska znanja u oblasti prava, politike i društva, nastoje da osvetle vezu između društvene stvarnosti i prava, uče studente da spoznaju uticaj društvenih institucija na stvaranje i primenu prava, da ih upoznaju sa aktuelnim teorijsko-pravnim pitanjima, uče ih da kritički promatraju društvene probleme i podstiču ih da samostalno i metodološki zasnovano sprovode istraživanja prava, kvantitativna i kvalitativna istraživanja društvenih pojava koje su za pravo značajne, i da naučno i analitički obrađuju osnovne pojmove pravne, političke i socijalne teorije i filozofije.
Naučno-istraživački rad
Nastavnici na predmetu Uvod u pravo i Filozofija pravi osnovali su Srpsko udruženje za pravnu i socijalnu filozofiju (IVRSerbia) u okviru koga se organizuju mnogobrojne naučne rasprave u oblasti prava, političke i socijalne filozofije i teorije, ostvaruje se međunarodna saradnja sa naučnim institucijama i unapređuje i razvija interdisciplinarnu delatnost.
Kao jedna od aktivnosti, svake godine se organizuje Studentska konferencija iz teorije i filozofije prava, a najbolji radovi se objavljuju u Časopisu za pravnu, političku i socijalnu teoriju – Eudaimonia. Časopis izlazi dva puta godišnje, a drugi broj je otvoren za sve priloge. Aktivnosti konferencije koordiniraju studenti, a studenti čine i najznačajniji deo redakcije časopisa.
U okviru Udruženja u saradnji s Katedrom deluje i Beogradska grupa za teoriju prava (Belgrade Legal Theory Group – BLTG), čija se celokupna delatnost odvija na engleskom jeziku. Grupa organizuje predavanja najeminentnijih stručnjaka u različitim oblastima pravne, političke i društvene teorije i filozofije, kritički komentari i rasprave o novim knjigama i člancima objavljenim u predmetnim oblastima. Članovi grupe su trenutni i svršeni studenti Pravnog fakulteta različitih profesionalnih opredeljenja, zainteresovani za teorijske i filozofske teme.
Nastavnici na predmetu Osnovi sociologije prava osnovali su Centar za sociološko-pravne studije kako bi pružili institucionalni okvir za naučna (empirijska) istraživanja, razvijali naučni podmladak i regionalno se povezali sa drugim univerzitetskim centrima. U okviru Centra je do sada realizovano nekoliko kvantitativnih i kvalitativnih istraživanja većeg obima koji su se bavili različitim aspektima pravničke profesije – sudskom nezavisnošću, profesionalnim udruživanjem sudija, samostalnošću advokata, profesionalnim preferencijama mladih pravnika, društvenom ulogom tužilaca, položajem žena pravnika i drugo. Pod mentorstvom predmetnih nastavnika, nadareni studenti sproveli su istraživanja manjeg obima, u okviru kojih su se neposredno upoznali sa različitim predstavnicima pravničkih profesija koji su sa svojim mlađim kolegama podelili iskustva i izazove iz svoje karijere.
Samo jedna od aktivnosti Centra je PhD Colloquium – seminar namenjen studentima doktorskih studija koji ima za cilj da mladim koleginicama i kolegama pruži priliku da predstave svoj dosadašnji istraživački rad, da dobiju konstruktivne komentare i sugestije za unapređenje svoje doktorske disertacije, kao i da razmene ideje sa drugim doktorandima. Za učesnike seminara se održavaju posebna predavanja na temu oblikovanje doktorske disertacije i procedura pregleda i ocene, praćenje i merenje naučnih rezultata, programi upravljanja referencama, značaj motivacije i prevazilaženje prokrastinacije, kako objaviti naučni članak itd.
Svi članovi Katedre u svojim naučnim radovima, studijama i monografijama kritički analiziraju savremene teorijske, filozofske, sociološke i pravne probleme i aktivno prate uporednopravne trendove.
Članovi Katedre
Katedra za teoriju, sociologiju i filozofiju prava Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu ima jedanaest članova –tri redovna profesora, četiri vanredna profesora, jednog docenta, jednog asistenta, jednog saradnika u nastavi i jednog demonstratora. Katedra za sastanke, konsultacije, razgovore i oblike nastave sa manjim brojem studenata koristi seminar „Dragiše Denkovića“ koji se nalazi u okviru fakultetske biblioteke.
Iz istorije
Od samog osnivanja Pravnog fakulteta u Beogradu, filozofija prava je zauzimala značajno mesto u obrazovanju budućih mladih pravnika. Na tragu pionira Jovana Sterije Popovića (1806-1856) koji je još u okviru Liceja držao predavanja iz predmeta “Prirodno pravo”, njegovog učenika Dimitrija Matića (1821-1884) koji je u svojim izrazito liberalnim filozofskopravnim shvatanjima pravo poistovećivao sa slobodom, stvarali su i drugi velikani. Samo neki od njih bili su Živojin Perić (1868-1953) koji je poštovanje zakona definisao kao moralnu dužnost, Živan Spasojević (1874-1938) koji je isticao značaj sociološke prirode prava i zakona, Božidar S. Marković (1903-2002) koji je između ostalog izučavao shvatanje pravde i pravičnosti, kao i Toma Živanović (1884-1971) koji je svojim sistemom sintetičke pravne filozofije napravio ambiciozan iskorak u ovoj nauci. Od značaja za razvitak filozofije prava, ali i za utemeljenje sociologije prava imali su i Slobodan Jovanović (1869-1958), Đorđe Tasić (1892-1943), Jovan Đorđević (1908-1989) i Radomir D. Lukić (1914-1999).
Sociologija prava u modernom smislu počinje da se razvija na univerzitetu, gde je Pravni fakultet u Beogradu bio glavni protagonista sociološke misli. Katedra za sociologiju postoji od 1935. godine, a u afirmaciji sociologije kao samostalne nauke, koja se u okviru fakulteta do tada izučavala zajedno sa statistikom, vodeću ulogu imao je Slobodan Jovanović. Kao prvi profesor beogradskog univerziteta koji je držao jedan kurs iz sociologije (u periodu od 1922-1928), Jovanović je bio i prvi koji je istakao zvaničan predlog da sociologija postane deo fakultetskog nastavnog plana. Jovanovićeve ideje je dalje razvijao njegov saradnik Đorđe Tasić, koji je osnovao Društvo za pravnu filozofiju i sociologiju (1935), a nešto kasnije je uredio i prvi srpski sociološki zbornik radova Sociološki pregled (1938). Na tragu Tasićevih ambicija, njegov najbliži saradnik Radomir Lukić imao je neizmernu ulogu u razvijanju srpske sociologije.
Odupirući se sve jačim zvaničnim političkim definisanjima sociologije kao „buržoaske nauke“, borio se za uvođenje sociologije kao obaveznog predmeta svih pravnih fakulteta u zemlji. Bio je osnivač i prvi predsednik Prvog sociološkog društva. Zbog različitih društveno-istorijskih okolnosti koje su bile usko povezane sa političko-ekonomskim prilikama u zemlji, redovna nastava i uopšte izučavanje ovih pravnih predmeta nije bilo kontinuirano. Predratno, ratno i posleratno stanje koje se smenjivalo u okviru granica naše zemlje koje su bile isto tako promenljive, učinilo je da se filozofska, teorijska i sociološka pravna misao jednako preobražava. Kao takva, ona je uvek pronalazila svoj put, te danas nije relikt prošlosti, već vrlo živa naučna oblast.
Literatura:
- Ljubica Kandić, Jelena Danilović, Istorija Pravnog fakulteta (1808-1905), Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd 1997.
- Ljubica Kandić, Istorija Pravnog fakulteta u Beogradu (1905-1941), Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd 2002.
- Ljubica Kandić, Istorija Pravnog fakulteta u Beogradu (1941-1945), Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd 2005.
- Danilo Basta, „Filozofskopravno nasleđe našeg fakulteta“ u Sto šezdeset pet godina Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu 1841-2006 (ur. Jovica Trkulja), Centar za piblikacije Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Beograd 2006.
- Milovan M. Mitrović, Danilo S. Vuković, Osnovi sociologije prava, Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Beograd 2016.
- Slobodan Jovanović (1869-1958), Srpsko sociološko društvo, pristupljeno 30.09.2021.
- Radomir Lukić (1914-1999), Srpsko sociološko društvo, pristupljeno 30.09.2021.
Predmeti
Osnovne akademske studije
| Naziv predmeta(ESPB2) | Semestar | Status1 |
| Uvod u pravo (12) | I | O |
| Osnovi sociologije prava (6) | II | O |
| Autonomno pravo (2) | VI | I |
| Pravo i pravda (3) | VI | O |
| Politički sistem (3) | V | O |
| Manjinska prava (2) | VI | I |
| Pravna etika (2) | VI | I |
| Rodno pravo (2) | VI | I |
| Uvod u filozofiju prava (3) | VII | O |
| Političke i pravne teorije (3) | VIII | O |
| Pisanje pravnih akata privatnog prava (2) | VII | V |
| Pisanje pravnih akata javnog prava (2) | VII | V |
| Pravna informatika (2) | VIII | V |
| Tehnike tumačenja prava (2) | VIII | V |
Master akademske studije
Doktorske akademske studije
| Naziv predmeta(ESPB2) | Semestar | Status1 |
| Metodi naučnoistraživačkog rada i veštine (10) | I | O |
| Osnovni problemi filozofije prava (10) | II | O |
| Teorija države i prava (10) | II | O |
| Sociologija prava (10) | II | O |
| Filozofija ljudskih prava (10) | III | I |
| Srpska filozofija prava (10) | III | I |
| Savremene političke teorije (10) | III | I |
| Pravna kultura (10) | III | I |
| Društvene promene i pravo (10) | III | I |
| Pravo i moral (10) | III | I |
| Sociološka analiza pravničke profesije (10) | III | I |
| Sociološki metod u primeni prava (10) | III | I |
| Pravno rasuđivanje (10) | III | I |
| Pravna hermeneutika (10) | III | I |
1 O – opšteobavezni predmet; S – obavezni predmet sa smera; I – izborni predmet; G – predmet sa grupe; PV – pravna veština; V – veština; P – praksa.
2 Evropski sistem prenosa i akumulacije bodova.
Nastavnici i saradnici
Redovni profesori
Vanredni profesori
Asistenti sa doktoratom
Saradnici u nastavi
Nothing found.
Saradnici u nastavi van radnog odnosa
Nothing found.
Profesori emeritusi
Nothing found.
